Transport towarów niebezpiecznych stanowi niemałe wyzwanie dla każdej firmy spedycyjnej. Jest on jednak konieczny, bo przewozom podlegają różne materiały. Aby móc wykonywać transport ADR, należy uzyskać specjalne pozwolenia i spełniać szereg rygorystycznych wymogów. Jeśli potrzebujemy przewozu towarów niebezpiecznych, najlepiej będzie skorzystać z usług doświadczonej, renomowanej firmy. Chcąc nadać towar mieszczący się w takiej kategorii, warto dokładnie zgłębić temat, by nie żałować wyboru. Czym jest transport ADR? Jakie ładunki nazywamy niebezpiecznymi? Co jeszcze trzeba wiedzieć? Wyjaśniamy!
Transport ADR – co to takiego?
Transport ADR to inaczej przewóz materiałów niebezpiecznych w Europie. Skrót ADR wywodzi się od francuskiej nazwy konwencji dotyczącej transportu drogowego towarów oraz ładunków niebezpiecznych, czyli europejskiej umowy dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (L’Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route). 30 września 1957 roku w Genewie umowę tę podpisało dziewięć państw (w 1975 owe grono zasiliła Polska), a jej depozytariuszem jest Sekretarz Generalny ONZ. Każdy kraj, który podpisał umowę, jest zobowiązany do przestrzegania jej zasad.
Przewóz towarów niebezpiecznych – co się do nich zalicza?
Ładunki niebezpieczne, często nazywane również ładunkami ADR, to wszelkiego rodzaju towary, które mogą stanowić pewne zagrożenie. Niezależnie od tego, czy dotyczy ono ludzi, zwierząt, powietrza, mienia czy środowiska, ładunki niebezpieczne należy przewozić w specjalnych warunkach, w transporcie ADR. Usługi te są świadczone wyłącznie przez odpowiednio wykwalifikowane firmy, dzięki czemu ryzyko maleje, a my nie musimy martwić się o nadaną przesyłkę.
Mówiąc o ładunkach ADR, mamy na myśli różnego rodzaju produkty łatwopalne, wybuchowe, trujące, żrące oraz promieniotwórcze, a także materiały i przedmioty wybuchowe. Ładunki niebezpieczne mogą występować w dowolnym stanie skupienia (stały, ciekły, lotny). Zazwyczaj są to paczki nadawane przez firmy górnicze, farmaceutyczne, chemiczne oraz petrochemiczne. Mogą być przewożone w sztukach, cysternach lub luzem, w zależności od typu towaru i rodzaju jego przewozu. Materiały te przewozi się w specjalistycznych cysternach, kontenerach lub przystosowanych do tego opakowaniach.
Klasy materiałów ADR i warunki w umowie
Umowa ADR jest podzielona na trzy części, w których zawiera się umowa właściwa oraz dwa załączniki: A i B.
W pierwszym załączniku możemy znaleźć podział ładunków ADR, które są produkowane na całym świecie. Wyróżniamy aż trzynaście klas zagrożeń:
- Klasa 1: materiały wybuchowe (w tym materiały stanowiące zagrożenie wybuchem masowym, rozrzutem itd.)
- Klasa 2: gazy (palne i niepalne, trujące i nietrujące)
- Klasa 3: materiały ciekłe zapalne
- Klasa 4.1: materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne, materiały wybuchowe stałe odczulone
- Klasa 4.2: materiały samozapalne
- Klasa 4.3: materiały, które w kontakcie z wodą wytwarzają gazy zapalne
- Klasa 5.1: materiały utleniające
- Klasa 5.2: nadtlenki organiczne
- Klasa 6.1: materiały trujące
- Klasa 6.2: materiały zakaźne
- Klasa 7: materiały żrące
- Klasa 8. różne materiały i przedmioty żrące
W załączniku B możemy z kolei znaleźć szereg warunków, takich, jak:
- warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych
- warunki techniczne pojazdów samochodowych
- warunki techniczne przyczep (naczep), cystern i kontenerów – cystern
- warunki oznakowania pojazdów i dodatkowego wyposażenia
- warunki załadunku i wyładunku poszczególnych materiałów
- zakazy ładowania ładunku razem w jednym pojeździe
- wymagania dotyczące osób uczestniczących w procesie przewozu
- dokumentacja niezbędna przy przewozach
Kto może przewozić ładunki ADR?
Na pewno nie kurier! Umowa ADR nakłada pewne wymagania nie tylko względem producentów czy przedsiębiorców, ale również kierowców. Nie każda osoba będąca w posiadaniu prawa jazdy może przewozić, a tym bardziej rozładowywać różnego rodzaju ładunki niebezpieczne. Wedle ściśle określonych zasad, kierowca trudniący się transportem ADR musi odbyć dedykowane szkolenia, przejść egzamin i uzyskać zaświadczenie ADR. Musi mieć także ukończone 21 lat. Wszystko to w trosce o zadowolenie i bezpieczeństwo klientów.
Przewóz ładunków niebezpiecznych – jak zorganizować transport ADR?
Przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym nie należy do łatwych czynności i nie jest opcją w każdej firmie spedycyjnej. Wymaga bowiem specjalnych zezwoleń i odpowiednio wykwalifikowanych kierowców.
Przewozy ADR mogą być wykonywane na trzy różne sposoby. Pierwszy to przewóz ładunków w pojedynczych sztukach. Każda z nich powinna być oznakowana specjalną nalepką ostrzegawczą oraz numerem UN. Drugi sposób to przewóz ładunków ADR luzem, bez żadnego opakowania. Dotyczy to jednak wyłącznie materiałów w stanie skupienia stałym, które stanowią niewielkie zagrożenie. Ostatnim sposobem na uskutecznienie transportu ADR jest przewóz w cysternach, które spełniają ściśle określone wymogi dostosowane indywidualne do konkretnego ładunku.
Każdy ładunek niebezpieczny jest przydzielany do jednej z trzynastu opisanych wyżej klas zagrożeń i dostaje czterocyfrowy numer UN (określa on niebezpieczne przymioty produktu, a więc nie można go pominąć). Na podstawie takich danych możemy dobrać właściwy transport ADR, dostosowany do specyfiki ładunku. Musi być on przewożony odpowiednim pojazdem, posiadającym oznakowanie: pomarańczową tabliczkę o prostokątnym kształcie. Taka tabliczka bezwzględnie musi znajdować się zarówno z przodu, jak i z tyłu pojazdu, pionowo oraz prostopadle do jego osi. W przypadku przewożenia ładunków ADR więcej niż jednym pojazdem, tabliczki musi posiadać każdy z nich.
Kierowca pojazdu przewożącego ładunki niebezpieczne musi być w posiadaniu pełnej dokumentacji towaru, w której zawarte będą informacje takie jak wyszczególnione rodzaje transportowanego produktu oraz jego ilość. W dokumentacji zawierają się również numery UN i nalepek oraz grupy pakowania, a także adresy odbiorcy i nadawcy czy pisemna instrukcja w językach wszystkich krajów tranzytowych. Jeżeli przewoźnik dostrzeże, że w paczce umieszczono towary niedozwolone w obrocie lub niebezpieczne, ma prawo je wstrzymać bądź, w niektórych przypadkach, przekazać odpowiednim władzom. To samo dotyczy sytuacji, w której sposób pakowania zagraża przewoźnikowi.
Przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym jest skomplikowanym procesem. Musi spełniać szereg norm i wymogów, by wszystko przebiegło zgodnie z planem i maksymalnie bezpiecznie. Nie jest to usługa, którą może świadczyć każdy, dlatego warto skorzystać z usług doświadczonej, renomowanej firmy spedycyjnej, jak Bial-Mich. Odpowiednia organizacja transportu ADR i właściwe zabezpieczenie ładunków niebezpiecznych – zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami bezpieczeństwa – minimalizują ryzyko ewentualnych zagrożeń oraz ich skalę. To niezwykle ważny aspekt, bo w razie wypadku możemy mieć do czynienia z groźnymi konsekwencjami, na przykład tymi w postaci poważnych zanieczyszczeń.
Firma jest również świadoma konieczności wypełnienia wszelkich dokumentów związanych z przewozem tego typu materiałów, także w transporcie międzynarodowym. Wszystko po to, by cały proces przebiegł sprawnie i bez opóźnień.
Nie tylko transport drogowy
Ładunki niebezpieczne mogą być przewożone nie tylko transportem drogowym. Wiele zależy od specyfiki danego towaru. Jak jeszcze można je przewozić?
- Transport lotniczy
Paczki z ładunkami niebezpiecznymi można transportować drogą lotniczą – wówczas wszelkie wytyczne są określane przez ICAO, czyli Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego. Warunki są dostosowywane do indywidualnych wymagań rządów i linii lotniczych, pod warunkiem, że wszystko zgadza się z przepisami określonymi w DGR (Dangerous Goods Regulations). To właśnie w transporcie lotniczym mamy do czynienia z największymi ograniczeniami i restrykcjami w kwestii rodzaju i ilości materiałów, które są lub nie są dopuszczane do transportu.
- Transport kolejowy
Wszystkie zasady są regulowane w oparciu o przepisy RID ustanowione przez Międzyrządową Organizację Międzynarodowych Przewozów Kolejowych. Konwencja o międzynarodowych przewozach kolejami (COTIF) określa oznakowania, opisy i wymagania odnośnie zarówno przewozu, jak i załadunku.
- Transport morski
W transporcie morskim możemy liczyć na duży załadunek i przewóz towarów o największej masie. Potencjalne szkody są bowiem o wiele mniejsze, niż w przypadku innych rodzajów transportu. Całość jest regulowana przez kodeks IMDG (International Maritime Dangerous Goods Code).
